Kawowy kryzys: najwyższe ceny w historii! 2-krotny wzrost w ciągu roku!

Ostatnie miesiące były niespotykanie nerwowe dla importerów kawy. Ceny surowca rosły do poziomów nigdy wcześniej nieosiąganych. W Krakowskiej Palarni nie jesteśmy w stanie tego ignorować. Podwyżki są koniecznością. Wydaje się to niesprawiedliwe, ale nie sposób zaprzeczać obiektywnym faktom. Jak do tego doszło?

Podwyżki, podwyżki…

Czy chodzi o benzynę, czy o kawę – rozumiemy, że nikt nie lubi drożyzny! Dlatego bardzo długo usiłowaliśmy utrzymać niezmienne i równe ceny kaw w Krakowskiej Palarni. Nie było to takie proste. Ziarna sprowadzamy z wielu krajów po różnych kosztach. My także ponosimy wydatki, które rosną w nieunikniony sposób. Mimo tego udało się nam nie podnosić znacząco cen przez ponad trzy lata. To dobry wynik, zwłaszcza przy wysokiej inflacji w międzyczasie.

Teraz jednak nie mamy wyjścia. Jednak nie chcemy robić podwyżek po kryjomu. Dlatego tutaj wyjaśniamy, jakie skutki miały:

● susze w Brazylii i Wietnamie;

● opóźnianie sprzedaży ziaren;

● topniejące rezerwy magazynowe;

● rządowe prognozy plonów;

● wzrost wartości brazylijskiej waluty;

● tarcia polityczne między USA a Kolumbią;

● giełdowe spekulacje.

Jak ustalana jest cena kawy

Na tę kwotę składają się podatki, cła, koszty transportu i składowania i, oczywiście, wartość surowych ziaren. Często jednak najbardziej liczą się wahania na wielkich giełdach towarowych. Wartości towarów zależą od całej sieci skomplikowanych czynników, więc podlegają nieprzewidywalnym zmianom. Kiedy szybko rosną, zawsze pojawiają się inwestorzy skłonni do ryzykownych spekulacji. Jeśli działają na dużą skalę, przy okazji skutecznie destabilizują ceny i windują je w górę.

Ok. 2/3 kawy na świecie pochodzi z zaledwie czterech krajów: Brazylii, Wietnamu, Kolumbii i Indonezji (dane na sezon 2024/25). Giełdy są jednak wzajemnie od siebie zależne. Oznacza to, że trudna sytuacja w którymś z tych państw natychmiast wpływa na ceny na całym świecie. Zwłaszcza dotyczy to Brazylii, przodującej w uprawach kawy od wielu lat.

Kłopoty ze zbiorami kawy w Brazylii i Wietnamie

Dla kawowców, zwłaszcza odmiany Arabica, naturalne jest mniejsze i większe owocowanie w naprzemiennych sezonach. Rolnicy są przyzwyczajeni do wyższych i niższych plonów, czasem jednak wywołuje to skoki notowań giełdowych.

W Brazylii rok 2024 miał być w dwuletnim cyklu „wysoki”, jednak plony są niższe niż w poprzednim sezonie. Przyczyną była utrzymująca się przez kolejne miesiące susza. Znaczne obszary otrzymały najmniej opadów od 1981 roku! Co gorsza, miejscowo zdarzały się niszczycielskie dla kawy przymrozki. Mimo wysiłków farmerów rośliny obumierały lub traciły owoce. Średnia wydajność upraw niepokojąco spadła.

Podobnie było w Wietnamie, gdzie uprawia się głównie odmianę Robusta. Z powodu suszy zbiory w sezonie 2023/24 były najniższe od kilku lat. Niestety prognozy na następny okres nie przewidywały poprawy. Zniszczone rośliny potrzebują czasu, by wyzdrowieć i odrosnąć.

W konsekwencji wartość ziaren na światowych rynkach zwyżkowała. Od początku maja do końca października 2024 wzrost wyniósł ok. 20%.

Kawowo-finansowa spirala się nakręca

Jak lepiej zarobić na swoim towarze, kiedy jego wartość rośnie? Poczekać i sprzedać później z większym zyskiem.

Z tego prostego założenia wychodzili liczni producenci kawy. Dlatego opóźniali swoje dostawy, jak tylko mogli, żeby ubić lepszy interes. Niestety, przy niegasnącym popycie wywoływało to coraz większą nerwowość kupców. Wielu korzystało ze swoich rezerw, ale pojawiało się niepokojące pytanie: czy będzie z czego uzupełniać zużyte zapasy? Pamiętano bowiem o niedawnych rekordowo niskich stanach magazynowych Arabiki (listopad 2023) i Robusty (luty 2024).

Tymczasem wiadomości nie napawały optymizmem. We wrześniu Conab (brazylijska agencja ds. zaopatrzenia) zaktualizowała prognozę produkcji kawy na 2024 r. Przewidywania sprzed kilku miesięcy spadły z 58,8 do 54,8 mln worków. Z kolei w Wietnamie na początku listopada, kiedy zaczynano zbiory, intensywne deszcze groziły niszczeniem upraw. Skutek? Skok cen o kolejne 30% tylko w ciągu listopada!

Kolejne przyczyny zwyżek: rynek walutowy i polityka

Po szybkich wzrostach na giełdach zazwyczaj następują spadki, ale nie tym razem. W grudniu i styczniu brazylijski pieniądz (real) wzmocnił swoją wartość. Taka sytuacja zawsze podnosi koszty dla zagranicznych importerów. Niestety, pod koniec stycznia pojawiły się kolejne niepomyślne okoliczności… dwa razy.

W Brazylii znowu zmniejszono oszacowania zbiorów, tym razem do 54,2 mln worków. Rozwiało to nadzieje, związane z rokiem teoretycznie wyższego owocowania. Ogłoszono też prognozę na rozpoczęty rok: 51,8 mln worków. To najmniej od 2022 roku, mimo że w międzyczasie zwiększano obszary upraw!

Kilka dni później wojsko USA chciało deportować grupę nielegalnych migrantów kolumbijskich. Dość niespodziewanie, tamtejszy rząd odmówił wpuszczenia ich do kraju. W rewanżu prezydent Trump zagroził wprowadzeniem 25%, a nawet 50% ceł na kolumbijskie towary. Objęłyby one też kawę pitą przez Amerykanów – w ok. 20% pochodzi ona z Kolumbii. Skutki byłyby tragiczne dla miliardowego handlu! Sprawa została załagodzona i groźby nie spełniono. Niestety, sytuacja była już tak napięta, że wartość kawy na świecie znów poszybowała w górę.

W międzyczasie na giełdach zaczęły pojawiać się duże ilości zakupów spekulacyjnych. Wskutek tego na przełomie stycznia i lutego tygodnie kawa podrożała o kolejne 20% w dwa tygodnie! A przyszłość jest niepewna.

Niewesołe podsumowanie

Przez ostatni rok rynkowa wartość kawy rosła. Ale w ostatnich 4 miesiącach po prostu wystrzeliła w górę. Złożyło się na to wyjątkowo wiele czynników – od pogody po politykę migracyjną.

Mamy nadzieję, że sytuacja na giełdach uspokoi się jak najprędzej, a pogoda zacznie sprzyjać uprawom kawy. Teraz jednak jesteśmy przymuszeni podnieść nasze ceny – pierwszy raz od kilku lat. Wierzymy, że aromaty naszych wyjątkowych ziaren będą warte poniesionych kosztów!